ارزیابی ژنوتیپ‏های گلرنگ به‌منظور یافتن منابع ژنتیکی مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه (Pythium ultimum)

بیماری مرگ گیاهچه ناشی از قارچ Pythium ultimum یکی از بیماری‌های مهم گلرنگ در ایران می‏باشد. نظر به اهمیت بیماری، در سال 1385 از گیاهان دارای علائم مشکوک در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان پرگنه‌های قارچی جدا گردید که پس از جداسازی و اثبات بیماری‌زایی، قارچ Pythium ultimum تشخیص داده شد. در سال 1386 ارزیابی واکنش 17 ژنوتیپ گلرنگ با نام‏های محلی اصفهان، زرقان-259، اراک2811، Syrian، Dinger، 250537PI-، 5-541، 74CW-، 111IL-، Aceteria، Hartman، 295-55-LRV، 51-51-LRV، 12IUTM، 34062، 34074 و 34040 نسبت به این قارچ صورت گرفت. آزمایش بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با دو محیط به عنوان فاکتور اصلی (آلوده و استریل)، ژنوتیپ (17 ژنوتیپ) به عنوان فاکتور فرعی و 4 تکرار در محیط حوله کاغذی انجام شد. مایه‏زنی مصنوعی با استفاده از سوسپانسیون اُاُسپور قارچ عامل بیماری با غلظت 105 انجام گردید. در محیط استریل درصد جوانه‏زنی، سرعت جوانه‏زنی بذور و وزن خشک گیاهچه و در محیط آلوده درصد جوانه‏زنی، درصد جوانه زنی واقعی، تعداد گیاهچه بیمار و تعداد بذور جوانه نزده تعیین گردید. نتایج آزمایش نشان داد که تفاوت معنی‏داری بین ژنوتیپ‏ها از لحاظ تمام صفات و عکس‏العمل به بیماری وجود داشت. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که ژنوتیپ Dinger با 7/79 درصد بیشترین درصد جوانه‏زنی واقعی در محیط آلوده و ژنوتیپ‏های 34062 و محلی اصفهان به‌ترتیب با 4/24 و 2/14 درصد در رتبه‏ بعدی قرار داشتند. کمترین تعداد گیاهچه بیمار در محیط آلوده مربوط به ژنوتیپ‏های 111-IL (3/6 گیاهچه)، 34062 (8/6 گیاهچه) و Dinger (3/8 گیاهچه) بود. بطورکلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مواد اصلاح شده غیر بومی منبع بسیار مناسبی برای ژن‏های مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه می‏باشند. همچنین برخی از ژنوتیپ‌های ایرانی از نظر جوانه‌زنی و خصوصیات مربوط به آن ضعیف بوده ولی از لحاظ مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه برتر از سایر ژنوتیپ‏های موجود در این مطالعه بودند. بنابراین می‏توان ژنوتیپ‏های Dinger، محلی اصفهان و 34062 را در برنامه‏های اصلاحی گلرنگ برای تولید ارقام مقاوم به بیماری مرگ گیاهچه مورد استفاده قرار داد.